Wykłady polifoniczne – to autorska formuła spotkań Fundacji Barak Kultury, na którą składają się krótkie wykłady popularnonaukowe i prezentacje artystyczne (projekcje filmowe, pokazy teatralne, koncerty itp.) połączone tematem (np. Śmierć, Miłość). Z czasem przerodziły się w cykle tematyczne liczące po kilka spotkań (np. Znani-Nieznani, Metamorfozy). Założeniem Wykładów polifonicznych jest wzajemne przenikanie się wątków, polemicznych opinii i różnych form wypowiedzi które zebrane razem tworzą wielogłosową całość.
Zapraszamy pasjonatów, naukowców, artystów o wyrazistej osobowości, którzy potrafią dzielić się z innymi swoją bogatą wiedzą w niebanalny sposób. To przedstawiciele różnych dziedzin nauki i artystycznych środowisk: od biologów do teologów, od pisarzy do filmowców. Dzięki temu każdy temat ma szansę wielowymiarowego ujęcia i wywołania ciekawego dialogu. – Przemysław Prasnowski.
2005
CYKL: TO WSZYSTKO, O CZYM CHCIELIBYŚMY ZAPOMNIEĆ
Pierwszy cykl Baraku Kultury miał w dużej części wydobywać na światło dzienne sprawy trudne, o których współczesna kultura nie chce mówić albo je trywializuje. Był też odniesieniem do kalendarza roku liturgicznego obowiązującego w tradycji chrześcijańskiej.
Śmierć – 16 listopada 2005
– Żałoba rodzica w poezji dawnej (J. Kochanowski, S. Twardowski, W. Potocki): Julia Mielniczuk
– Śmierć triumfująca – Buffalmacco: Krzysztof Moraczewski
– Śmierć jako zjawisko biologiczne: Joachim Cieślik
– Śmierć w Wenecji: Mahler, Mann, Visconti: Joanna Maleszyńska
– Współczesna ikonografia śmierci: Stanisław Czekalski
– Holocaust. Czy opatrzność jest możliwa?: Przemysław Strzyżyński
– Śmierć oswojona – koncert: Jacek Hałas
Przemijanie bogów – 30 listopada 2005
– Symbole umarłych religii – przejmowanie ikonografii antyku przez chrześcijaństwo: Krzysztof Moraczewski
– Poetyczni trubadurzy i światoburczy katarowie czyli fałszywy głos w chórze europejskiego chrześcijaństwa: Alina Mądry
– Ludowe podzwonne antyku – kozioł, dwojnica, multanki jako przykłady dawnych instrumentów kultowych: Maciej Rychły
– Zmartwychwstanie boga w odniesieniu do koncepcji filozoficznej Fryderyka Nietzschego: Remigiusz Ciesielski
Bóg się rodzi – 14 grudnia 2005
– Rizdwo – Bóg się rodzi dwa razy do roku. Święta Bożego Narodzenia na prawosławnej Łemkowszczyznie: Andrzej Stachowiak
– Choinka i Święty Mikołaj w tradycji – geneza symboliki bożonarodzeniowej: Jacek Bednarski
– Gody, gody, godowanie – będzie kwarta za śpiewanie. Sacrum i profanum w ludowej tradycji kolędowania – koncert: Jacek Hałas
2006
CYKL: TO WSZYSTKO, O CZYM CHCIELIBYŚMY PAMIĘTAĆ
Miłość – 8 marca 2006
– Instynkt, choroba, konwencja, zniewolenie. O różnych formach kochania: Waldemar Kuligowski
– Samotność – miłość – wolność: Tomasz Węcławski
– Miłość i demokracja: Paweł Leszkowicz
– Miłość a polityka: Michał Słomka
– Sztuka uwodzenia: Joanna Maleszyńska
Temat miłości jest najczęściej pożywką popkulturowych mediów, które go trywializują. Postanowiliśmy odkryć go na nowo i przy tej okazji zadać kilka pytań.
Wykład teologa Tomasza Węcławskiego dotyczył ścisłego związku pomiędzy trzema tytułowymi pojęciami. Opisywał spotkanie religii i miłości. Michał Słomka, historyk kultury przedstawił zależności miedzy systemem politycznym a normami obyczajowymi, dotyczącymi miłości („kultura uczuć” kreowana przez kulturę polityczną). Filolożka Joanna Maleszyńska opowiedziała o donżuanowskim modelu miłości. Historyk sztuki Paweł Leszkowicz zaprezentował dokumentację wystawy „Miłość i demokracja”, której był kuratorem a antropolog Waldemar Kuligowski analizował różne formy wyrażania miłości.
Podróż – 22 marca 2006
– Kulturowe i historyczne konteksty podróży: Ryszard K. Przybylski
– Przez nudę – uroki przedmieść: Michał Olszewski
– Droga do muzyki – między „In crudo” a pracą artystyczną: Maciej Filipczuk
– „Po drodze – filmowy dziennik podróży” – pokaz filmu, reż. Maciej Jarkowiec
Filolog Ryszard K. Przybylski opowiedział o różnych formach podróżowania. Czym może być podróż: wędrówką, pielgrzymką, włóczęgą itp. Inaczej ją rozumie Amerykanin, dla którego bycie w drodze jest czymś normalnym, inaczej Europejczyk, obarczony kulturowym i historycznym dziedzictwem, a jeszcze inaczej mieszkaniec Europy Wschodniej, dla którego podróż jest często ucieczką. Pisarz i dziennikarz Michał Olszewski opowiedział o podróży przez tereny pozornie mało atrakcyjne, przez strefy przedmieść, miejsca służebne, w których miasto odwraca się do nas tyłem, ukazując pryszczate plecy. O podróży przez strefę garaży, warsztatów mechanicznych, złomowisk i nowych domków. O tym zdumiewającym krajobrazie nowych polskich peryferii, który z jednej strony wygląda na nudny, ale z drugiej pobudza do myślenia, jeżeli myśleć chcemy. Skrzypek, lider etno-jazzowej grupy Lautari Maciej Filipczuk, opowiedział o swoich poszukiwaniach muzycznych we wsiach i miasteczkach Polski, Rumunii, Ukrainy, Serbii, Gruzji i Armenii. Przedstawił drogę od muzyki źródłowej, do jej artystycznych przetworzeń. Zabrzmiały przykłady melodii tradycyjnych i ich nowe, autorskie aranżacje, zilustrowane fotografiami z podróży. „Po drodze” – filmowy dziennik podróży dwóch młodych ludzi przez Norwegię. Jest to zapis krótkich rozmów ze spotkanymi „po drodze” ludźmi, na tle monumentalnej skandynawskiej przyrody. Film zrealizowany przez reżysera-amatora Macieja Jarkowca w popularnej formule kina drogi, zdobył wiele nagród na festiwalach i przeglądach filmowych.
Wielkanoc – 5 kwietnia 2006
– Symbolika męczeństwa i śmierci w Pasji wg św. Mateusza J.S. Bacha: Krzysztof Moraczewski
– Prawdziwy obraz ukrzyżowania Chrystusa: Stanisław Czekalski
– Literackie obrazy Zmartwychwstałego w epoce polskiego baroku: Leszek Teusz
– Bóg Żywioł, Bóg ludu, Mój Bóg – wiara pogańska z perspektywy etnograficznej: Agnieszka Chwieduk
– Pieśni wielkanocne – koncert: Jacek Hałas
Tematem spotkania była Wielkanoc a przede wszystkim próba wniknięcia w tajemnicę śmierci i zmartwychwstania Chrystusa podjęta przez artystów. Kulturoznawca Krzysztof Moraczewski opowiedział o symbolice męczeństwa i śmieci w Pasji wg św. Mateusza Jana Sebastiana Bacha, o tym, jakie reguły muzyczne wykorzystał kompozytor do budowy religijnego przesłania Pasji. Literackie obrazy zmartwychwstałego Chrystusa w utworach poetów polskiego baroku przedstawił filolog Leszek Teusz. A historyk sztuki Stanisław Czekalski przybliżył realistyczny i mistyczny wymiar ukrzyżowania w sztuce. Z kolei etnograf Agnieszka Chwieduk przedstawiła obraz Boga w wierzeniach pogańskich. Na koniec usłyszeliśmy pieśni dziadów, wędrownych śpiewaków z okresu wielkiego postu. Wykonał je lirnik Jacek Hałas.
Ewolucja – 9 październik 2006
– Ewolucja kosmosu: Edwin Wnuk
– Teoria ewolucji: przesłanki, formy, zadania badawcze, znaczenie: Krzysztof Łastowski
– Mit malarstwa białego człowieka: Krzysztof Moraczewski
– I Bóg rzekł: niech się stanie…. Między historią a teologią biblijnych opowiadań o stworzeniu: Artur Andrzejewski
Dwa różne opowiadania o stworzenia świata zawarte w Księdze Rodzaju nie mogą być w żadnym wypadku traktowane jako reporterska relacja faktów, do których bezpośredni wgląd miał natchniony autor biblijny – pisze biblista ks. Artur Andrzejewski. – Celem, do którego w tych tekstach dochodzili pierwsi adresaci (…) i do którego my jesteśmy zaproszeni nie jest odkrycie prawdy „co się stało?”, ale „co to znaczy – dla nas – dziś?!”. Odpowiedzi na te pytania znaleźliśmy w wykładzie „I Bóg rzekł: niech się stanie…Między historią a teologią biblijnych opowiadań o stworzeniu”. Warto sprawdzić jak ich poglądy różnią od głoszonego przez niektórych polityków antyrewolucyjnego kreacjonizmu. I jak teoria ewolucji odnosi się do innych dziedzin nauki. O ewolucji wszechświata opowiedział specjalista w dziedzinie astronomii Edwin Wnuk. Jego wystąpienie poświęcone było m.in. powstaniu i ewolucji gwiazd, a także różnym typom ich śmierci. W swojej wypowiedzi poruszył także wątek ewolucji Słońca i układu słonecznego oraz temat ich przyszłych losów. Wykład na temat teorii ewolucji (teorii doboru naturalnego oraz teorii Darwina) i jej historycznych oraz współczesnych znaczeń, zatytułowany „Teoria ewolucji: przesłanki, formy, zadania badawcze, znaczenie” przedstawił Krzysztof Łastowski z Instytutu Filozofii UAM. Kulturoznawca Krzysztof Moraczewski opowiedział o niepoprawnym pojmowaniu teorii ewolucji w humanistyce. Wystąpienie „Mit malarstwa białego człowieka” było oparte na przykładach pochodzących ze sztuki, które traktują darwinizm wręcz w sposób kryptorasistowski.
Mistrzowie pod prąd – Grotowski i Fo – 20 listopada 2006
– Hinduskie inspiracje Grotowskiego: Khalid Tyabji
– Dario Fo: Lech Raczak
– O Grotowskim: Jolanta Cynkutis
Pretekstem do spotkania poświęconego twórczości Jerzego Grotowskiego i Dario Fo była książka poznańskiego teatrologa i kulturoznawcy, Juliusza Tyszki zatytułowana „Mistrzowie”. Grotowski i Fo są jednymi z jej bohaterów, obok Judith Maliny i Hanona Reznikova – liderów The Living Theatre, a także Petera Brooka i Ludwika Flaszena.Do udziału w spotkaniu autor zaprosił Jolantę Cynkutis, Lecha Raczaka i Khalida Tyabji, którzy podzielili się swymi wspomnieniami o obu Mistrzach i refleksjami na temat ich twórczej drogi. Rozmowę wzbogaciły fragmenty filmów oraz prezentacje fragmentów najsłynniejszego dzieła Daria Fo – „Mistero buffo” w przekładzie Lecha Raczaka.
Jerzy Grotowski i Dario Fo są z pewnością mistrzami dwudziestowiecznego teatru. Będąc prawdziwymi mistrzami, musieli iść pod prąd i przeciwstawiać się aktualnym modom, trendom i fascynacjom współczesnej im kultury. Grotowski np. zawsze odcinał się od pogoni za aktualnością. Twierdził, że nie jest awangardzistą i nie uprawia „sztuki współczesnej”. Poszukiwania, które prowadził w ostatnim okresie swojej aktywności, miały na celu umożliwienie ludziom, którzy tego pragnęli, powrotu do pradawnych źródeł ludzkiej artykułowanej ekspresji, a więc komunikacji, a więc kultury. Z kolei Dario Fo wraz ze swą towarzyszką życia Franką Rame, świadomie, bez względu na koszty, tworzył i działał zapatrzony w wielki mit naszej kultury – ideał społecznej harmonii. Jego wizja teatru i społeczeństwa była i jest utopijna, ale przynajmniej w teatrze, podczas kilkudziesięciu minut jego genialnych popisów, ta utopia wielokrotnie się spełniała.
Rewolucja – 6 grudnia 2006
– Ikona rewolucji. „O śmierci Marata” Davida: Stanisław Czekalski
– Romantyzm – rewolucja – Wagner: Joanna Maleszyńska
– Rewolucja rosyjska według Krasińskiego: Jerzy Fiećko
Idea, że poddany może wypowiedzieć posłuszeństwo władzy, że wypowiedzenie takie może być legalne i prowadzić do ustanowienia nowej władzy – cóż może być bardziej własnego dla Europy i Ameryki Północnej? Tym właśnie jest rewolucja: zbrojną zmianą porządku władzy i społeczeństwa, a dziećmi takiej rewolucji francuska Republika i Stany Zjednoczone. Z tych przecież państw po dziś dzień czerpiemy, czy je ktoś lubi, czy nie, wzór wolnego społeczeństwa. Rewolucje mogą się też kończyć tak źle, jak bolszewicka w Rosji czy narodowosocjalistyczna w Niemczech. Spotkanie poświęcone było trzem najbardziej rewolucyjnym krajom Europy: Francji, Rosji i Niemcom. Była mowa o rewolucjach niemarksistowskich. Historyk sztuki Stanisław Czekalski przedstawił postać francuskiego malarza Davida, który był niejako kreatorem ikonografii Rewolucji Francuskiej. Filolożka Joanna Maleszyńska opowiadała o rewolucyjnych koncepcjach Ryszarda Wagnera. Jerzy Fiećko autor bardzo ciekawej książki o Zygmuncie Krasińskim wpisał poglądy tego polskiego romantyka w kontekst dyskusji o destrukcyjnej roli rewolucji.
2007
Och Karol, czyli co nam po Marksie, 7 marca 2017, godz. 19.00
– Rewolucja jako refleksja – dlaczego Žižek kocha Lenina: dr Waldemar Kuligowski (antropolog)
– Miłość i seks czyli dajcie już spokój z tym Žižkiem: dr Agnieszka Doda (filozof)
– Między utopią a krytyką: sztuka Krzysztofa Wodiczki: dr Stanisław Czekalski (historyk sztuki)
– Kultura masowa w oczach marksisty: dr Krzysztof Moraczewski (kulturoznawca)
– „Sukcesor III” – performance: Arti Grabowski
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Czy we współczesnym świecie jest miejsce dla przełomowych idei Karola Marksa? Na ile sprawdziły się jego przepowiednie? I ile dzisiaj dla nas znaczy? – dowiemy się na najbliższym spotkaniu z cyklu wykładów „Barak Kultury” w siedzibie Teatru Strefa Ciszy.
„Barak kultury” to miejsce konfrontacji różnych postaw i wymiany poglądów, często odmiennych i budzących dyskusje. To miejsce, w którym porusza się tematy spychane na margines życia, odkurza zapomnianych myślicieli, reformatorów z przeszłości, na których naukach opiera się współczesny świat.
Karol Marks był jedną z najważniejszych postaci w historii nauk o społeczeństwie i jednym z najwybitniejszych filozofów kręgu języka niemieckiego.
Dzisiaj patrzymy na niego z dystansem, przez stulecie był jednak symbolem rozumu, stającego po stronie skrzywdzonych i odrzuconych. Czytany, interpretowany i nadużywany, pozostawił po sobie dzieło, które ukształtowało świat w sposób, który zapewne przyprawiłby go o rozpacz.
W jaki sposób marksistowskie idee odnoszą się do rzeczywistości? O ich obecności w kulturze masowej opowie kulturoznawca Krzysztof Moraczewski.
Związki Marksa ze sztuką współczesną przedstawi Stanisław Czekalski z Instytutu Historii Sztuki UAM. Bohaterem jego wykładu będzie światowej sławy polski artysta Krzysztof Wodiczko, autor m.in. głośnego projektu na fasadzie warszawskiej galerii Zachęta z udziałem pokrzywdzonych Polek, które padły ofiarą przemocy domowej.
Antropolog Waldemar Kuligowski i filozof Agnieszka Doda zinterpretują poglądy lewicującego słoweńskiego filozofa Slavoja Žižka, autora głośnej książki „Rewolucja u bram”. Spotkanie zakończy występ Artiego Grabowskiego. Artysta zaprezentuje nową wersję znanego performancu „Sukcesor III”, przygotowaną specjalnie na „Barak kultury”.
Kontrkultura cz. 1 – 21 marca 2017, godz. 19.00
– Stara, słodka kontrkultura: Edward Pasewicz (poeta)
– Kontrkultura, wojna, media – audiowizualna batalia: dr Marta Kosińska (kulturoznawca)
– Beat czy byt. Skowyt literacki i egzystencjalny: Jędrzej Polak (tłumacz literatury amerykańskiej)
– Półrecital: Jacek Kleyff
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Jacek Kleyff legendarny bard, Edward Pasewicz znany poznański poeta, buddysta, Jędrzej Polak, tłumacz tekstów Jima Morrisona oraz kulturoznawca Marta Kosińska będą gośćmi najbliższego Baraku Kultury pt. „Kontrkultura cz. I”.
Starsi pamiętają, że długowłosi hippisi mieli zbawić ten sam świat, który następne po nich, punkowe pokolenie uważało już za archaiczne, patetyczne śmietnisko. Byli anarchistami, buddystami, maoistami, nonkonformistami i bardami. Połączyli w karkołomną całość Chrystusa, Krisznę i Che Guevarrę. Potem nagle zniknęli z pola widzenia, tworząc rodzaj elitarnej niszy, bądź przechodząc na pozycje, które wcześniej kontestowali. Czym była kontrkultura i co nam po niej zostało? Na te pytanie opowiedzą goście dwóch najbliższych spotkań z cyklu Barak Kultury. Pierwsze odbędzie się w środę 21 marca w siedzibie Teatr Strefa Ciszy w baraku nr 1 przy ul. Grunwaldzkiej 55 o godz. 19.
Gości spotkania nie trzeba chyba specjalnie przedstawiać. Jacek Kleyff to legenda piosenki autorskiej, współtwórca słynnego kabaretu Salon Niezależnych, a obecnie lider Orkiestry Na Zdrowie. Podczas wieczoru zaprezentuje „Półrecital”. Edwarda Pasewicz to jeden z najciekawszych poetów młodego pokolenia. Autor m.in. „Dolnej Wildy”, zdaniem krytyków jednej z najlepszych książek poetyckich, jakie ukazały się ostatnio w Polsce. Jego wykład nosi tytuł „Stara, słodka kontrkultura”, a jako zapowiedź artysta przysłał wiersz. Z kolei tłumacz Jędrzej Polak, autor m.in. przekładu książki „The Doors. Antologia tekstów i przekładów” opowie o pokoleniu beatu i zjawisk kontrkulturowych w Ameryce podczas wykładu „Beat czy byt. Skowyt literacki i egzystencjalny”. Kulturoznawca Marta Kosińska zaprezentuje temat „Kontrkultura, wojna, media – audiowizualna batalia” na przykładzie awangardy filmowej.
Kontrkultura cz.2 – 28 marca 2007, godz. 19.00
– Seks i śmiech – kobieca polityka przyjemności: dr Monika Bakke (estetyk)
– Ciemna strona kontrkultury: dr Krzysztof Moraczewski (kulturoznawca)
– Akcjoniści wiedeńscy: dr Marta Smolińska (historyk sztuki)
– Happening: Komuna Otwock
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Mit kontrkultury już dawno zdechł, więc walka będzie krótka i z pewnością zakończona kolejnym wielkim sukcesem Komuny Otwock – zapowiada swój występ jeden z najciekawszych polskich teatrów alternatywnych Komuna Otwock podczas najbliższego spotkania z cyklu wykładów „Barak Kultury” Teatru Strefa Ciszy. – Będziemy kopać leżącego, łaskotać elektrodami i przypalać marihuaną. Może uda nam się jeszcze wydobyć z niego ostatnie westchnienie, które odpowie, dlaczego się nie udało. To będzie pouczający wieczór – dodają artyści, którzy zaprezentują teatralizowany wykład „Komuna Otwock vs Kontrkultura”.
Drugi i jednocześnie ostatni „Barak Kultury” poświęcony kontrkulturze odbędzie 28 marca w środę w siedzibie Teatru Strefa Ciszy przy ul. Grunwaldzkiej 55/1 o godz. 19. – Będzie radykalnie i naprawdę gorąco – zapowiadają organizatorzy.
Wśród poruszanych tematów znajdzie się nie tylko wykład Komuny Otwock. Historyk sztuki Marta Smolińska-Byczuk opowie o akcjonistach wiedeńskich, Artystach takich, jak Guenther Brus, Hermann Nitsch, Rudolf Schwarzkogler czy Otto Muehl, którzy uważali, że faszyzm w powojennej Austrii trwał nadal, a wojna skompromitowała wszystkie wartości, łącznie z religią. Ich działania ze względu na bluźnierczy i drastyczny charakter budziły sprzeciw, czasem nawet kończyły się aresztowaniami.
Na ciemnej stronie kontrkultury skupi się kulturoznawca Krzysztof Moraczewski, który zapowiada, że po jego wystąpieniu kontrkulturowa młodzież poczuje się zapewne śmiertelnie obrażona.
Estetyk Monika Bakke przypomni gorący temat rewolucji seksualnej lat 60. W streszczeniu swojego wykładu pisze: „Rewolucja seksualna niewątpliwie przyniosła kobietom wiele wolności, choć nie została przez kobiety wygrana i można by powiedzieć, że z ogólnego zrywu, przeszła raczej w fazę walki partyzanckiej, nadal bowiem kobieca rozkosz jak i śmiech bywają aktem wywrotowym“.
CYKL: DZIECIŃSTWO, STAROŚĆ, SZCZĘŚCIE
Dzieciństwo – 24 października 2007, godz. 18.00
– Bez atelier – wernisaż wystawy fotografii Ireneusza Zjeżdżałki
– Gombrowicz dzieckiem podszyty: dr Joanna Maleszyńska
– Dojrzewanie fotografii: Ireneusz Zjeżdżałka
– Ojciec poszukiwany!: dr Agnieszka Doda
– Karolek – pokaz filmu, reż. Mariusz Malec
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Starość – 14 listopada 2007, godz. 18.00
– Starość – faza rozwoju człowieka: prof. Joachim Cieślik
– Starość mistrzów: Picasso, Lutosławski: dr Krzysztof Moraczewski
– „Obrzędy intymne” i „Perseweracja mistyczna” – pokaz filmów Zbigniewa Libery, wprowadzenie: dr hab. Stanisław Czekalski
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Wstrząsające filmy wideo „Obrzędy intymne” i „Perseweracja mistyczna” Zbigniewa Libery, jednego z najważniejszych twórców polskiej sztuki współczesnej będzie można zobaczyć w środę 14 listopada w ramach spotkania zatytułowanego „Starość” z cyklu wykładów Barak kultury w siedzibie Teatru Strefa Ciszy. Wspomniane prace z lat 80. autorstwa Libery, twórcy głośnego „Obozu koncentracyjnego” z klocków Lego, przeszły do historii jako obrazy, które o 10 lat wyprzedziły falę „sztuki ciała”. Jeden z pierwszych twórców wideo w Polsce udokumentował czas, w którym jako młody człowiek opiekował się swoją całkowicie zniedołężniałą babcią. Medium rejestracji video pozwoliło artyście z całą bezpośredniością pokazać to, co stało się dla niego ciężkim osobistym doświadczeniem. Surowy zapis kamery bezlitośnie konfrontuje widza z drastyczną i zwykle wypieraną z pola widzenia rzeczywistością starczej niemocy, narzuca jej odstręczającą, trudną do zniesienia bliskość. „Niewzruszona filmowa obserwacja tego, z czym nie chcielibyśmy się spotkać, wzbudza zażenowanie, zmusza do przeżycia napięcia między skrajnymi odczuciami odrazy i troski w obliczu ostatecznego poniżenia, do jakiego doprowadza człowieka jego starzejące się ciało” – pisze Stanisław Czekalski, historyk sztuki, który opowie o twórczości Zbigniewa Libery podczas spotkania w Baraku kultury.
Pablo Picasso i Witold Lutosławski to bohaterowie innego wykładu w ramach „Starości”. Kulturoznawca Krzysztof Moraczewski przedstawi artystów, w których późnej twórczości stało się coś wyjątkowego do tego stopnia, że dostrzega się w niej łączność między twórcami z różnych epok, kierunków i formacji stylistycznych. – Interesujące może być przyjrzenie się takim „późnym stylom” artystów dwudziestowiecznych, zwłaszcza tych, w których twórczości starość zaznaczyła się w sposób pod każdym względem niepospolity – sugeruje Moraczewski.
Zainteresowania antropologa Joachima Cieślika, autora wykładu „Starość – faza rozwoju człowieka” skierują uwagę widzów na rozwój człowieka. – Starość jest ostatnią fazą życia osobniczego człowieka i nieuchronnie kończy się śmiercią.(…). Fazy rozwoju są powszechne i genetycznie zdeterminowane, nie da się uciec przed żadną z nich. Natomiast osobnik realizujący życie w określonej fazie ontogenezy zachowuje swoją indywidualność, która jest jego właściwością i jego własnością, dotyczy to również okresu starości.” – pisze Joachim Cieślik, który parafrazując stwierdzenie Jonathana Swifta, będzie przekonywał publiczność do teorii: „Każdy może żyć długo i nie musi być stary”.
Szczęście – 21 listopada 2007, godz. 18.00
– Piękno Wszechświata: prof. Edwin Wnuk
– Gorzkie szczęście: prof. Tomasz Węcławski
– Pieśni Piękne: Jacek Hałas z zespołem
– Życie po szczęściu: Monika Górska i jej filmy
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Profesor Edwin Wnuk przedstawiał widziane za pośrednictwem najnowocześniejszych teleskopów, piękno i harmonię wszechświata. Ilustrował slajdami mgławicowo-gwiezdne cuda natury. Pasję i szczęście widać było nie tylko na ekranie, ale i w oczach profesora.
Zespół Jacka Hałasa stworzył aranżację szczęścia po swojemu. Świetny pastisz naszej biesiadnej, prymitywnej muzyki regionalnej.
Monika Górska przedstawił swój film: „Moje dziecko jest Aniołem”. O cierpieniu spowodowanym startą dziecka przez matki i ojców. O cierpieniu, z którego jednak rodzi się mądrość, bólu, który pomimo wszystko otwiera się na nadzieję. Reżyserka opowiadała po projekcji ile trudu kosztowało młode matki i ojców otworzyć się na przyszłość, próbować odkryć szczęście w sobie, pomimo wszystko. Szczęście może małe, ale bardziej świadome, mądrzejsze, doświadczone.
Profesor Tomasz Węcławski poprowadził wykład o Gorzkim Szczęściu. Przedstawił zakończenie filmu „Stalker” Andrieja Tarkowskiego. Mówił o drodze, ale przede wszystkim o samotnej, indywidualnej decyzji czy na nią wejść. Czy zostać w miejscu, o którym się wie, i które niczym nie zaskoczy, czy zdecydować się na nowe i podążać tą drogą z całą konsekwencja tego wyboru.
2008
CYKL: ZNANI – NIEZNANI
Cykl mający zaprezentować w szerokim i polifonicznym zakresie postaci artystów bardzo ważnych dla kultury polskiej, których znaczenia często nie docenia się bądź je banalizuje.
Chcemy wydobyć te wątki z twórczości Znanych – Nieznanych, które są uniwersalne i ciągle inspirujące dla współczesnej kultury.
Wartości wspólne dla tych bardzo różnych twórców to: nieprzeciętna konsekwencja w samodzielnym myśleniu, wierność własnym ideom, bezkompromisowość, krytyczny dystans wobec dominujących prądów i odwaga eksperymentu.
Bruno Schulz – 27 luty 2008, godz. 18.00
– Bruno S.: Joanna Maleszyńska
– Pod stopą kobiety, czyli Schulz u psychoanalityka: Agnieszka Doda
– Demony literatury a żywioł teatru: Luba Zarembińska
– Brunona Schulza wariacje na temat mistyki żydowskie: Krzysztof Moraczewski
– Rozproszenie – koncert muzyki żydowskiej: Ruach
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Stanisław Ignacy Witkiewicz – 5 marca 2008, godz. 18.00
– Witkacy a sztuka współczesna: Piotr Piotrowski
– Wariacje na temat Witkacego – pokaz filmu animowanego, reż. Monika Martini-Madej
– Witkacy- nasz współczesny: Janusz Degler
– Wywoływanie Ducha Witkacego – happening
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Władysław Strzemiński – 12 marca 2008, godz. 18.00
– Prawda jako utopia. Unizm – między estetyką a etyką: Stanisław Czekalski
– Widzenie Przybosia: Ryszard K. Przybylski
– O muzyce Zygmunta Krauzego czyli wariacje z unizmem w tle: Ewa Szczecińska
– Continuum XXV – działanie rysunkowe: Jarosław Kozłowski
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Stanisław Lem – 23 października 2008, godz. 18.00
– Od robota do świadomego sztucznego umysłu: Agnieszka Stachowiak
– Stanisław Lem, pisarz i artysta: Antoni Smuszkiewicz
– Wokół ekranizacji prozy Stanisława Lema: Maciej Kijko
– „Przekładaniec” – pokaz filmu, reż. Andrzej Wajda
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Kolejne spotkanie z cyklu Znani – Nieznani poświęcone będzie postaci Stanisława Lema. Autor pozornie znany, obecny w kanonie szkolnym, jednak pod względem intelektualnej i literackiej rangi swych utworów nadal zbyt mało doceniony. Lem posiada grono swych oddanych czytelników, poza nim utożsamiany jest głównie z literaturą fantastyczną. Tymczasem problemy, które porusza sytuują się pośród fundamentalnych kwestii podejmowanych przez wielu myślicieli. Nowatorstwem, w ujęciu Lema, jest projektowanie ich w przyszłe, możliwe warunki. Agnieszka Stachowiak w swym wykładzie zaprezentuje jeden z takich problemów, przewijający się w wielu utworach Lema: możliwość i konsekwencje pojawienia się sztucznego umysłu. Jakie mogłoby mieć to znaczenie dla nas? W czym umysł taki mógłby być podobnym albo różnym od umysłu ludzkiego, a w konsekwencji: czy byłby dla nas zrozumiały? Antoni Smuszkiewicz przedstawi Stanisława Lema jako artystę słowa. Niezwykłe pomysły fabularne, żywość wyobraźni i rozległość angażowanej wiedzy nie stanowią o wyłącznej wartości jego prozy. Gdy uwzględnić szereg jego stylizacji, realizujących się choćby humorystycznie w cyklu futurystycznych bajek, inwencję językową, by wspomnieć niezapomniane grząśle, murkwie i bladawców, Stanisław Lem jawi się jako wysokiej próby, samoświadomy tworzywa pisarz. Kolejny prelegent-Maciej Kijko przedstawi próby przeniesienia na ekran Lemowskiej prozy i towarzyszące temu częstokroć niezadowolenie autora. Na koniec zobaczymy film Andrzeja Wajdy Przekładaniec z 1968 ze znakomitą kreacją Bogumiła Kobieli, będący adaptacją opowiadania Czy pan istnieje Mr Jones?.
Miron Białoszewski – 19 listopada 2008, godz. 18.00
– Wyspa pełna dźwięków: Joanna Maleszyńska
– Transy Białoszewskiego: Tadeusz Sobolewski
– Jak nas dzisiejszych przeczuwał, przewidywał, przepowiadał?: Edward Balcerzan
– Pieśni na krzesło, gitarę i głos – koncert: Patyczak & Brudne Dzieci Sida
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Miron Białoszewski – „poeta lingwistyczny”, „poeta osobny”, prozaik i dramatopisarz. Autor m.in. „Karuzeli z madonnami” i „Pamiętnika z powstania warszawskiego”. Jego twórczość i filozofia życiowa będą tematem kolejnego spotkania w cyklu „Znani – Nieznani” w środę 19 listopada w Baraku Kultury przy ul. Grunwaldzkiej 55/1, o godz. 18.
Jak nas dzisiejszych przeczuwał, przewidywał, przepowiadał? – zastanawia się profesor poznańskiej polonistyki Edward Balcerzan w tytule swojego wykładu na temat twórczości Mirona Białoszewskiego. „Od debiutu w utworach Białoszewskiego pojawiają się liryczne hipotezy na temat przyszłości, fantazje futurologiczne, przepowiednie, wróżby, „apokaliptyki”, obrazy światów możliwych i niemożliwych (…)”. Osobną grupę tworzą refleksje liryczne, które dziś nabierają szczególnej aktualności” – pisze profesor Balcerzan. I dodaje za poetą: „Może najwięcej prawdy jest w domysłach”.
Sylwetkę Mirona Białoszewskiego jako „piewcy muzyki sfer ziemskich” przedstawi dr Joanna Maleszyńska z filologii polskiej UAM. W wykładzie „Wyspa pełna dźwięków” przybliży Białoszewskiego jako twórcę wyczulonego na słowo pisane i mówione, i słyszane.
Przyjaciel poety, krytyk filmowy Tadeusz Sobolewski zwróci uwagę słuchaczy na utwór zatytułowany „Transy”. Będzie to refleksja nad utworem jako niezwykłą wypowiedzią programową poety.
Na zakończenie spotkania „Pieśni na krzesło, gitarę i głos” wykona Patyczak i Brudne Dzieci Sida.
Bogusław Schaeffer – 24 i 25 listopada 2008
24 listopada 2008, godz. 19.00
– „Multimedialne coś” – spektakl Bogusława Schaeffera, reż. Karina Piwowarska
– Po spektaklu spotkanie z Bogusławem Schaefferem
Centrum Kultury Zamek
25 listopada 2008, godz. 18.00
– Wernisaż grafik i partytur Bogusława Schaeffera
– Bogusław Schaeffer poszerza horyzonty muzyki: Krzysztof Moraczewski
– Kompozytor po awangardzie: Lidia Zielińska
– „Solo” – pokaz filmu, reż. Maciej Pisarek
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Jeśli w Polsce czyjąś twórczość muzyczną można określić mianem awangardowej bez żadnych zastrzeżeń, wątpliwości i przypisów, to najpierw dokonania Bogusława Schaeffera – kompozytora i człowieka teatru. Osobny, bo bardziej radykalny, niezwykle wynalazczy muzyk i metamuzyk należy w muzyce i całości sztuki do osób pokroju Yannisa Xenakisa i Karlheinza Stockhausena, a więc tych, którzy doprowadzili do redefinicji muzyki i przebudowy całego artystycznego krajobrazu.
Spektakl i spotkanie z Bogusławem Schaefferem odbędzie się 24 listopada w CK Zamek, pierwszego dnia cyklu Znani – Nieznani.
Drugiego dnia chcielibyśmy zaprezentować działalność Bogusława Shaeffera w bardziej konwencjonalny sposób poprzez wykłady, projekcję poświęconego mu filmu „Solo” oraz wernisaż grafik i partytur. Kompozytor wyznał, że uprawianie grafiki „przenosi go” w „inne sfery odczuwania życia, świata, jego form i jego tajemnic”. Bogusław Schaeffer stworzył około 400 prac graficznych, które w różny sposób są związane z muzyką. Kompozycja plastyczna bardzo go pociąga, gdyż jest idealnie dokończona i odbywa się bez pośrednika.
Sednem środowego programu będzie wystąpienie znakomitej kompozytorki Lidii Zielińskiej, dzielącej się refleksjami nad społecznym i artystycznym miejscem współczesnego kompozytora, dla którego awangarda i jej czasy heroiczne stały się już przeszłością – wciąż żywą i dotykalną, ale jednak przeszłością.
2009
CYKL: ODRAŻAJĄCY, BRUDNI, ŹLI
Odrażający, Brudni, Źli cz. I
I czego tu się bać?
Czy wiedźmy istnieją naprawdę? Dlaczego boimy się trupa? I kim jest szczur w koronie?
Odpowiedzi na te pytania można znaleźć w nowym cyklu spotkań „Odrażający, brudni, źli” w Baraku Kultury. Tytuł cyklu nawiązuje do głośnego filmu Ettora Scoli, opowieści o ludzkich wynaturzeniach we włoskiej rodzinie z lumpenproletariatu.
– Skupimy się na postaciach z marginesu, odrzuconych przez społeczeństwo z powodu swoich przekonań, żyjących na granicy życia i śmieci. Tematach, które wywołują w wielu z nas obrzydzenie, wstręt, strach. Zastanowimy się dlaczego? – zapowiadają organizatorzy.
Wiedźma, trup i pijak to bohaterowie trzech marcowych spotkań w baraku nr. 1 przy . Grunwaldzkiej 55. W różnorodnym programie cyklu będzie czas na projekcje dokumentów m.in. „Wiedźmy” Agnieszki Trzos o kobietach szukających swojej tożsamości oraz „Szczur w koronie” Jacka Bławuta o przyjaźni reżysera z Michałem, alkoholikiem. Film zdobył wiele nagród m.in. Grand Prix łódzkiego Festiwalu Mediów „Człowiek w zagrożeniu” oraz nagrodę publiczności w kategorii najlepszego filmu dokumentalnego na festiwalu Prowincjonalia we Wrześni. Widzowie zobaczą również telewizyjny zapis głośnego monodramu ”Moskwa-Pietuszki” Teatru Kana ze Szczecina. Spektakl powstał na podstawie poematu Wieniedikta Jerofiejewa. Autor opisuje w nim historię intelektualisty alkoholika będącą parabolą ludzkiego losu.
W marcu w baraku nr 1. nie zabraknie również muzyki. Electropunkowy duet Masskotki wystąpi podczas spotkania dotyczącego postaci wiedźmy. Wśród gości pojawi także Maciej Rembarz, autor m.in. „wierszy z więzienia”, „wierszy o śmierci i kostnicach” i „piosenek na śmierć śmierci”. Poeta opowie o nowych stronach świata w kontekście rozmów o trupie.
Wiedźma – 11 marca 2009, godz. 18.00
– Wiedźmy – reż. Agnieszka Trzos (film dokumentalny)
– Ciało jędzy – Agnieszka Gajewska
– Mass Kotki – koncert
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Wiedźma to nie tylko postać z bajek. Tym słowem łatwo wykluczyć i zepchnąć kobietę na margines – ze względu na niezależność, brak pokory, albo wiek. Ale dla niepokornych i poszukujących własnej drogi, wiedźma może być też znakiem pod którym o swoją niezależność walczą.
Agnieszka Gajewska z perspektywy feministycznej pokaże jak postać wiedźmy w taki sposób funkcjonowała i funkcjonuje nadal: jako znak wykluczenia – przez interpretację poezji Anny Świrszczyńskiej; oraz symbol osobności i niezależności – w anarchofeministycznych zinach.
W „Wiedźmach” Agnieszki Trzos, zobaczymy historię grupy kobiet wspólnie próbujących sobie poradzić z doświadczeniem przemocy, związanym z podporządkowaniem względem mężczyzn. Film miał kłopoty z cenzurą, co też jest świadectwem trudności, z jakimi spotykają się próby poruszania tematu wykluczeń, kulturowo zinstytucjonalizowanej przemocy.
Na koniec wystąpi electropunkowa grupa Mass Kotki, działająca od kilku lat, obecnie jako trio, świetnie znana publiczności z łączenia melodyjności i słodyczy z wrzaskiem i noisem w muzyce, a w tekstach bezkompromisowo i ironicznie opisująca świat.
Trup – 18 marca 2009, godz. 18.00
– Trup, nie trup?: Przemysław Strzyżyński
– Nowe strony świata: Maciej Rembarz
– Dead man walking: Krzysztof Moraczewski
– „A czego tu się bać?” – pokaz filmu dokumentalnego, reż. Małgorzata Szumowska
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Słowo niepokojące, budzące dreszcz. Skojarzenia z nim związane są nieprzyjemne i z trudem przechodzi nam ono przez gardło. By nie mówić o trupie, mówimy o zmarłym, nieobecnym. Niepokoi jego realność i jednocześnie dystans, jaki go od nas dzieli. W codzienności odsuwamy od siebie myśl o śmierci jak najdalej, mamy od tego profesjonalistów. Prawda jest jednak taka, że trup jest ciągle obecny w naszym życiu czy tego chcemy, czy nie.
W wystąpieniu Przemysława Strzyżyńskiego istotne będzie pytanie o dzisiejszy ‘użytek’ z trupa – w estetyzujących fotografiach, w wypreparowanych ciałach jako obiektach ekspozycji podczas wystawy w domu handlowym. Czy trup to tylko przedmiot, czy martwy człowiek, zasługujący na szacunek?
Przerażać może sytuacja, gdy nie zamierza opuścić świata żywych, gdy błąka się po ziemi jako żywy trup, zombi – o tym wątku naszej wyobraźni opowie kulturoznawca Krzysztof Moraczewski.
Bohaterowie filmu Małgorzaty Szumowskiej ‘A tu się czego bać?’ do swoich zmarłych podchodzą niemal z czułością. Odejście z życia jest jego częścią, nieuniknioną granicą i dlatego zmarły nie wywołuje strachu, a potrzebuje troski, by spokojnie tę granicę przekroczyć.
Zaś Maciej Rembarz, legendarny poznański poeta, w którego twórczości kostnice i trupy to motyw bardzo silny, twierdzi, że: Śmierć jest jałowa, każdy kto ją wielbi jest bluźniercą.
Pijak – 25 marca 2009, godz. 18.00
– Historia pijaństwa w PRL: Krzysztof Kosiński
– „Szczur w koronie” – pokaz filmu, reż. Jacek Bławut
– „Moskwa-Pietuszki” – pokaz zapisu telewizyjnego monodramu Teatru Kana
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Krzysztof Kosiński wprowadzi nas w historię pijaństwa w PRL. W jaki sposób alkohol stał się instrumentem władzy i jedyną przestrzenia wolności. Alkohol w tej opowieści jest soczewką poprzez którą diagnozuje autor cały PRL. Historia pijaństwa jest historią polskiego społeczeństwa.
Jacek Bławut w swoim filmie Szczur w koronie utrwalił historię młodego alkoholika – Michała. Nie tylko jako dokumentalista, ale przede wszystkim przyjaciel opowiada o jego zmaganiach z nałogiem. Z szacunkiem dla człowieka pokazuje dramatyczną walkę o życie. W specjalnie na barakowe spotkanie zarejestrowanym wywiadzie, reżyser opowie o złożonej relacji, jaka połączyła go z bohaterem filmu.
Moskwa-Pietuszki Wieniedikta Jerofiejewa jest utworem o alkoholizmie jako jedynej ucieczce przed opresją systemu. Obrazem dramatycznej kontestacji przez upadek i autodestrukcję. Realizacja tekstu przez Teatr Kana zachowuje moc i dotkliwość literackiego pierwowzoru i jednocześnie go ucieleśnia – pozwala zobaczyć na własne oczy tragedię człowieka w pułapce systemu.
Odrażający, Brudni, Źli cz. II
Jak się rodzi wariat? Jak zachowuje się uprzejmy morderca? Jaki artysta jest zdolny do morderstwa swojej żony i jej kochanka? Odpowiedzi na te pytania można znaleźć w II części cyklu spotkań „Odrażający, brudni, źli” organizowanymi przez Fundację Barak Kultury. Bohaterami listopadowego cyklu będą: morderca, szaleniec i kloszard.
– Skupimy się na postaciach z marginesu, odrzuconych przez społeczeństwo z powodu swoich przekonań, żyjących na granicy życia i śmierci. Tematach, które wywołują w wielu z nas obrzydzenie, wstręt, strach. Zadamy sobie pytanie: dlaczego? – zapowiadają organizatorzy.
W różnorodnym programie najbliższych spotkań znalazło się miejsce dla wielu interesujących osobowości. Andrzej Kobus, lekarz psychiatra z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu opowie o niebezpiecznej granicy dzielącej ludzi normalnych od chorych psychicznie. Jagoda Ignaczak kierownik literacki Polskiego Teatru Tańca przedstawi postać kontrowersyjnego choreografa Johanna Kresnika, którego szczególnie interesowały (…) biografie autsajderów, ludzi, którzy byli na bakier ze społeczeństwem.
Dorota Jewdokimow, autorka książki Człowiek przemieniony Fiodor M. Dostojewski wobec tradycji Kościoła Wschodniego wprowadzi nas w świat zbrodni twórcy Biesów. Socjolog Monika Oliwa-Ciesielska przedstawi mechanizmy wpływające na wyizolowanie społeczne osób bezdomnych. Kulturoznawca Krzysztof Moraczewski zaprezentuje postać Gesualda, włoskiego kompozytora i lutnisty, żyjący i tworzący w okresie późnego renesansu.
Po raz kolejny w Baraku zabrzmi muzyka współczesna. Rafał Zapała, kompozytor, perkusista, aranżer i remikser, zaprezentuje swój radykalny projekt muzyczny – Isolation.
Jak zwykle nie zabraknie interesujących filmów. Widzowie wezmą udział w pokazie Uprzejmego mordercy, jednego z odcinków kultowego serialu Kapitan Sowa na tropie w reżyserii Stanisława Barei. Zostanie również zaprezentowany film dokumentalny W drodze w reżyserii Macieja Adamka o małżeństwie bezdomnych szukających swego domu. Film zdobył uznanie publiczności i kilka znaczących nagród na festiwalach filmowych (min. Worldwide Short Film Festival w Toronto).
Morderca – 4 listopada 2009, godz. 18.00
– Gesualdo: książę, kompozytor, morderca: Krzysztof Moraczewski
– Psychologia zbrodni Fiodora Dostojewskiego: Dorota Jewdokimow
– Zabójstwo po polsku – Mity i rzeczywistość: Jerzy Jakubowski
– „Uprzejmy morderca” – pokaz filmu, reż. Stanisław Bareja
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Raskolnikow, Rogożyn, Iwan Karamazow są bohaterami powieści Fiodora Dostojewskiego i jednocześnie jednymi z najbardziej znanych na świecie morderców. Jakie są psychologiczne podstawy popełnionych lub zainspirowanych przez nich zbrodni? Dlaczego nas fascynują, choć powinni odpychać? Z tymi pytaniami zmierzy się Dorota Jewdokimow, znawczyni literatury rosyjskiej.
Jerzy Jakubowski, były policjant, emerytowany szef wielkopolskiego CBŚ opowie o motywach popełniania morderstw, o ich statystyce i wykrywalności. Podzieli się własnym doświadczeniem z dochodzeń dotyczących zabójstw na terenie Poznania.
Kulturoznawca Krzysztof Moraczewski przyjrzy się postaci mordercy z zupełnie innej, muzycznej strony. Przedstawi postać Gesualda, muzyka tworzącego w epoce renesansu, którego szaleńcze wizje znajdowały ujście w komponowanych utworach.
Oprócz wykładów widzowie wezmą udział w pokazie filmu Uprzejmy morderca (1965), jednego z odcinków kultowego serialu kryminalnego Kapitan Sowa na tropie w reżyserii Stanisława Barei.
Szaleniec – 18 listopada 2009, godz. 18.00
– Jak się rodzi wariat: Andrzej Kobus
– Rozum i szaleństwo: Maciej Kijko
– Johann Kresnik – Ostatni Mohikanin: Jagoda Ignaczak
– „Isolation” – improwizacja muzyczna: Rafał Zapała
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Andrzej Kobus, lekarz psychiatra z Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu opowie o niebezpiecznej granicy dzielącej ludzi normalnych od chorych psychicznie. Skupi się na przypadku schizofrenii jako najbardziej spektakularnym wyobrażeniu na temat obłędu.
Kulturoznawca Maciej Kijko pokaże, że szaleństwo to nie tylko przypadek medyczny. Historia kultury ujawnia wiele interpretacji tego fenomenu. Szaleństwo bywało nie tylko chorobą, ale prześwitem boskości, wyższej mądrości, czy destrukcją rozumu.
Jagoda Ignaczak, kierownik literacki Polskiego Teatru Tańca przedstawi postać kontrowersyjnego choreografa Johanna Kresnika, którego szczególnie interesowały (…) biografie autsajderów, ludzi, którzy byli na bakier ze społeczeństwem.
Wieczór zakończy koncert kompozytora Rafała Zapały. Isolation to solowy projekt składający się z improwizowanych setów na fortepian przetwarzanych elektronicznie w czasie rzeczywistym. Fortepian jest tutaj wykorzystany jako instrument wszechstronny: harmoniczny, perkusyjny, źródło wyzwalające przetworzenia.
Kloszard – 25 listopada 2009, godz. 18.00
– Kloszard w przestrzeniach znaczących: Krzysztof Martyniak
– Współczesne piętno bezdomności: Monika Oliwa-Ciesielska
– „W drodze” – pokaz filmu, reż. Maciej Adamek
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Krzysztof Martyniak, streetworker, socjolog z Uniwersytetu Warszawskiego, przedstawi problem bezdomności bazując na własnych doświadczeniach pracy socjalnej z kloszardami. Opierając się na takich miejscach jak Dworzec Centralny w Warszawie opisze sposoby kontroli zjawisk dewiacyjnych.
Socjolog Monika Oliwa-Ciesielska przyjrzy się roli kloszarda w społeczeństwie. Bezdomność zostanie przez nią potraktowana jako konieczność życia w określonych granicach, których nie można przekroczyć. To co dla jednych jest piętnem wykluczenia dla innych może być wyborem stylu życia.
Wieczór zakończy projekcja filmu W drodze w reżyserii Macieja Adamka. Bohaterami dokumentu są Józef i Basia – małżeństwo bezdomnych, którzy szukają swojego domu. W drodze zdobył uznanie publiczności i kilka znaczących nagród na festiwalach filmowych (min. nagroda dla najlepszego dokumentu na Worldwide Short Film Festival w Toronto). Po seansie odbędzie się spotkanie z bohaterami filmu, którzy znaleźli swój dom dzięki Fundacji Barka.
2010
CYKL: METAMORFOZY
Kluczowym zagadnieniem „Metamorfoz” są różne aspekty przekształcania ciała i psychiki. Zmiany wizerunku człowieka dokonują się w niezliczonych dziedzinach współczesnej kultury: internet, film, muzyka, komiks, psychologia, literatura, antropologia i medycyna. Zaproszeni eksperci i artyści z wymienionych dziedzin przedstawili różne oblicza metamorfoz.
„Gra pozorów” „Maska” „Sztuka ciała” „Inny we mnie”„W sieci” „Odmienne stany świadomości” to tematy sześciu spotkań, na które złożyły się wykłady, prezentacje multimedialne, pokazy filmowe, koncerty oraz dyskusje widzów z zaproszonymi gośćmi.
Gra Pozorów – 10 marca 2010
– Wizerunek medialny: Stanisław Czekalski
– Moda przemija, styl pozostaje: Teresa Michałowska-Barłóg
– Poeci kłamią zbyt wiele: Krzysztof Moraczewski
– Aktor pozorny: Janusz Andrzejewski
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Czym jest aktor dla pozoru, a pozór dla aktora? Czy fotografia prasowa może służyć pozorowi? Czy ubiór to nasze prawdziwe oblicze, a może tylko złudne wrażenie? I czy pozór może okazać się prawdą?
Wiele pytań o granice pozorności stawiają organizatorzy nowego cyklu spotkań „Metamorfozy” organizowanego przez Fundację Barak Kultury. Zaproszeni goście na przykładzie m.in. fotografii, mody i sztuki aktorskiej przedstawią pojęcie „pozoru” we współczesnym świecie.
Stanisław Czekalski, historyk sztuki zaprezentuje zdjęcia znanych osób, głównie polityków. Zada pytania, w jaki sposób kreowane są ich wizerunki. Zwróci uwagę na fotografię jako narzędzie w kształtowaniu oblicza przedstawianych postaci.
Stwarzanie pozoru może również okazać się sposobem na…kształtowanie prawdy. – Pozór sztuki może być pozorny – będzie przekonywał Krzysztof Moraczewski, kulturoznawca.
Teresa Michałowska-Barłóg opowie o tym, w jaki sposób kształtowała się moda na przestrzeni epok. Moda – dziedzina życia, która dotyka każdego…, bo każdy, czy chce, czy nie, prezentuje poprzez swój strój jakiś styl.
Na zakończenie spotkania aktor Janusz Andrzejewski opowie o swoich zawodowych doświadczeniach. Wielu spotkaniach z pozorem. Czy zdradzi tajemnice swojego zawodu? To się okaże.
Maska – 17 marca 2010
– Zelig u psychoanalityka: Agnieszka Doda-Wyszyńska
– Maska w komiksie: Michał Słomka
– Makijaż: Jerzy Jarniewicz
– „Piękna twarz” – pokaz filmu, reż. Maciej Wojtyszko
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Co zakrywa maska? Dlaczego się maskujemy? Czy maska może zniszczyć naszą tożsamość? Na pytania dotyczące pojęcia maski postarają się odpowiedzieć goście drugiego spotkania w ramach cyklu „Metamorfozy” organizowanego przez Fundację Barak Kultury. Wykłady pod wspólnym tytułem „Maska” odbędą się w środę 17 marca o godz. 18 w Sali pod Zegarem w Centrum Kultury Zamek.
Temat spotkania będzie analizowany z perspektywy psychoanalityków, poetów, a także autorów komiksów i filmowców.
Filozof Agnieszka Doda-Wyszyńska przedstawi historię Leonarda Zeliga, bohatera filmu Woody’ego Allena. Zelig słynął z tego, że przeobrażał się w swoich rozmówców zatracając zupełnie swoją tożsamość. Czy maski, które tak często zakładał pomogły mu odnaleźć się w życiu? A może wprost przeciwnie, przed zagubieniem uratowała go tylko wizyta u psychoanalityka?
Poeta Jerzy Jarniewicz przeczyta fragmenty swojego najnowszego tomiku. Wiersze są próbą opisania miłości poprzez zabawę konwencją językową. Poeta pisze: „Jedną z funkcji makijażu jest z pewnością kamuflaż. Ale makijaż – jak każda maska – służy tyleż do ukrywania tożsamości, ile do jej uwyraźniania.”
Maska intryguje również miłośników komiksów. To w nich superbohaterowie zmieniają fasony peleryn, trykotów, rękawic… i masek. Historyk kultury Michał Słomka, koordynator Międzynarodowego Festiwalu Kultury Komiksowej LIGATURA przyjrzy się funkcjom zmiany kostiumu, a co się z tym wiąże zdjęcia maski przez bohaterów komiksów.
Cykl wykładów dopełni projekcja filmu animowanego: „Piękna twarz” w reżyserii Macieja Wojtyszki. Film stanowi ekranizację części cyklu „13 bajek z Królestwa Lailonii dla dużych i małych” Leszka Kołakowskiego. Autorem wszystkich scenariuszy jest Jan Zamojski, który będzie specjalnym gościem spotkania.
„Piękna twarz” opowiada historię człowieka, który chcąc zachować młodość i urodę, zastawia swoją twarz w lombardzie. W szaleńczej próbie zachowania piękna swej twarzy, główny bohater ostatecznie trafia do więzienia, a jego twarz staje się obiektem zabawy.
Sztuka ciała – 24 marca 2010
– Człowiek niedokończony: Maciej Kijko
– Słowo czy gest: Ewa Jarmołowicz – Nowikow
– Jak żyć będąc dziełem sztuki?: Agata Jakubowska
– DV8 Physical Theatre: Jagoda Ignaczak
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Rzeźbiarka własnego ciała i Australijczyk wykorzystujący nowoczesne technologie w nurcie Body Art, brytyjski zespół DV 8, prekursorzy gatunku physical theatre… oraz ludzki gest to bohaterowie spotkania „Sztuka ciała” organizowanego przez Fundację Barak Kultury w Centrum Kultury Zamek. Wykłady odbędą się w środę 24 marca o godz. 18 w Sali pod Zegarem.
Spotkanie rozpocznie wykład Macieja Kijko poświęcony rytuałom inicjacji, które wiążą się z ingerencją w cielesność. Kulturoznawca oprze swój wywód na odważnej tezie: „Modyfikując swoje ciało w pewien sposób finalizujemy proces stawania się człowiekiem”.
Czy wszyscy gestykulujemy tak samo? Dlaczego ruszamy rękoma, kiedy mówimy? Ewa Jarmołowicz-Nowikow, językoznawca wyjaśni, jaką rolę w codziennej komunikacji spełnia gest. Gość przedstawi przyczyny gestykulowania oraz znaczenie gestu w relacji do słowa.
Agata Jakubowska, historyk sztuki zaprezentuje na przykładach takich artystów, jak Orlan oraz Stelarc twórczą ingerencję w ciało w imię sztuki. Wykładowca zinterpretuje działania artystów odwołując się do medycyny estetycznej oraz biotechnologii. Jakubowska zastanowi się także nad znaczeniem etycznym i estetycznym zmian wprowadzanych w ciało.
Spotkanie zakończy refleksja teatrologa i historyka tańca. Jagoda Ignaczak zaprezentuje dokonania brytyjskiej tanecznej grupy DV 8, prekursorów gatunku physical theatre. Grupa zrywa granice związane z tańcem (ruch ekstremalny balansujący na granicy możliwości ludzkiego ciała) oraz tematyką (inność społeczna, fizyczna, seksualna). Wykład wzbogacą projekcje fragmentów najgłośniejszych spektakli DV 8 takich jak „Strenge Fish”, „Enter Achilles”, „Never Again”, ,,The Cost of Living”.
Inny we mnie – 17 listopada 2010
– Dezerterzy Buczkowskiego: Agnieszka Karpowicz
– Ciało obce: Bartosz Żurawiecki
– Ja w innym: Dorota Hędzelek
– „Byłem kobietą” – pokaz filmu, reż. Lidka Kazen
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Gdzie przebiega granica między mną a obcym? Czy inność rzeczywiście jest czymś tak odległym, jak nam się zdaje? Jakie znaczenie dla tożsamości ma ciało?
Dezintegracja, cielesność i transseksualizm – czyli kolejne spotkanie z cyklu „Metamorfozy” organizowanego przez Fundację Barak Kultury w Centrum Kultury Zamek. Spotkanie odbędzie się w środę 17 listopada o godz. 18 w Sali Kominkowej.
Rusza jesienna odsłona cyklu „Metamorfozy”. To zapoczątkowana wiosną bieżącego roku seria wykładów, projekcji filmowych, prezentacji multimedialnych i dyskusji poświęcona przemianom ludzkiego ciała i psychiki. Zaproszeni naukowcy, krytycy i artyści przedstawią różne oblicza metamorfoz, które dokonały się, lub dokonują w nauce i kulturze, a także zmiany obserwowane w życiu codziennym. Pierwsze spotkanie – „Inny we mnie”, to próba spojrzenia na inność i wyobcowanie w kontekście własnej cielesności.
Rozpocznie je wykład Agnieszki Karpowicz: ”Dezerterzy Buczkowskiego”. Literaturoznawczyni przybliży prozę niedocenianego polskiego autora. Jego bohaterowie, określeni tutaj mianem dezerterów, nieustannie zmieniają tożsamość, płeć i imię – są rozproszeni, patrzą z różnych perspektyw, ukrywają się.
Znany m.in. z miesięcznika Film, krytyk filmowy Bartosz Żurawicki za sprawą wykładu: „Ciało obce” przeniesie słuchaczy w świat obrazów Davida Cronenberga, reżysera takich filmów, jak „Crash”, „Videodrome” czy „Nierozłączni”. Świat, w którym centralną pozycję zajmuje ciało. Wchodzące w interakcje z innymi ciałami, będące polem eksperymentów, działań, zniszczeń. Ciało, które jest obcą planetą zamieszkałą przez innych.
„Ja w innym” Doroty Hędzelek to komentarz – wprowadzenie do filmu dokumentalnego Lidki Kazen: „Byłem kobietą” – historii Kacpra, który urodził się jako Urszula i przeszedł długą drogę do swojego „ja”. Doktor nauk medycznych i psycholog kliniczny z długoletnią praktyką opowie o różnych wymiarach transseksualizmu.
W sieci – 24 listopada 2010
– Cyber-ciała: Piotr Siuda
– Życie po życiu na facebooku: Magdalena Kamińska
– „Ghost in the shell SAC odc. 14 Ye$” – pokaz filmu, wstęp: Stanisław Kandulski
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Czym jest społeczność internetowa? Gdzie znajduje się nasze ciało, kiedy „jesteśmy” w Internecie? Po co nam Facebook? Gdzie przebiega granica między duszą, ciałem a maszyną?
Internet, portale społecznościowe i kultowy, japoński serial anime – czyli kolejne spotkanie z cyklu „Metamorfozy” organizowanego przez Fundację Barak Kultury w Centrum Kultury Zamek. Spotkanie odbędzie się w środę 24 listopada o godz. 18 w Sali Kameralnej.
Druga odsłona jesiennej części „Metamorfoz” poświęcona będzie tematowi sieciowości i przemian, które zawdzięczamy pojawieniu się nowych mediów. Temu, jak w świecie dynamicznie rozwijającego się Internetu i zautomatyzowanego kapitalizmu wprost z japońskich kreskówek, zatraca się granica między duszą a ciałem.
Czy Internet odziera nas z cielesności? Może jest wręcz przeciwnie? O tym, w jaki sposób przenosimy realne ciała do cyberprzestrzeni opowie Piotr Siuda w zaplanowanym na początek spotkania wykładzie „Cyber-ciała”.
Magdalena Kamińska z Instytutu Kulturoznawstwa UAM przyjrzy się Facebookowi. Spróbuje odpowiedzieć na pytanie: dlaczego tak „lubimy” ten serwis i co wspólnego ma on z ludzkim marzeniem o nieśmiertelności.
Stanisław Kandulski przeniesie słuchaczy w świat japońskiego cyklu „Ghost in the Shell: Stand Alone Complex”. W kultowym obrazie Mamoru Oshii kryje się wiele filmowych i filozoficznych tropów. Rozważania o tym, kim jest człowiek, czym jest świadomość oraz gdzie przebiega granica między duszą, ciałem i maszyną połączone będą z dyskusją i projekcją jednego z odcinków – „ Ye$”.
Odmienne stany świadomości – 1 grudnia 2010
– Podróż na wschód XXI wieku: Anna Sobolewska
– Statek pijany: Krzysztof Moraczewski
– Skrzypce i elektronika – koncert: Anna Zielińska
Siedziba Teatru Strefa Ciszy w baraku nr 1, ul. Grunwaldzka 55
Jak w XXI wieku zdefiniować duchowość? Skąd bierze się natchnienie? Czy muzyka przenosi nas w inny świat?
Podróż na Wschód, „trzecie oko” i tajemniczy indonezyjski rytuał przeniesiony na partyturę pojawią się na kolejnym spotkaniu z cyklu „Metamorfozy” organizowanego przez Fundację Barak Kultury w Centrum Kultury Zamek. Spotkanie odbędzie się w środę 1 grudnia o godz. 18 w Sali Pod Zegarem.
Dzięki ostatniej odsłonie jesiennej części „Metamorfoz” uczestnicy spotkania przeniosą się w inny świat. Literatura, podróże – te rzeczywiste i te wewnętrzne oraz hipnotyzujący koncert skrzypcowy, czyli odmienne stany świadomości w różnych ujęciach.
Spotkanie rozpocznie opowieść Anny Sobolewskiej o „podróżach na Wschód” – tych prawdziwych, będących jej własnym udziałem i tych wewnętrznych. Czym dzisiaj jest duchowość? Jak przebiegają rytuały inicjacyjne? Czego szukają ludzie Zachodu? Ponadto kilka słów na temat twórczości Wernera Herzoga – spadkobiercy wielkich podróżników Wschodu.
O sztuce i potrzebach odmiennych stanów świadomości na tym polu opowie Krzysztof Moraczewski. Skąd przychodzi natchnienie? Jest wynikiem specjalnych metod czy efektem ciężkiej pracy?
Na koniec Anna Zielińska, podróżująca skrzypaczka przeniesie uczestników w egzotyczne przestrzenie muzyczne. Jako pierwszy zabrzmi skomponowany specjalnie dla niej przez Agunga Hermawana Fitrianto utwór Inny świat Jelangkung (Another World of Jelangkung) – to opowieść o tradycyjnej grze indonezyjskiej, której reguły przypominają rytuał voodoo. Drugim utworem będzie stworzony przez Szweda Jaspera Nordina Calm like a bomb
